Cric
Mvskoke
Parlada en:
Area:
Tota parlores: 5 000
Familia: Linguas muscocean
State ofisial
Lingua ofisial de:
Regulada par:
Sifras
ISO 639-1: [1]
ISO 639-2: mus
ISO 639-3: [2]
SIL: [3]
Mapa
Vide ance: LinguaLista de linguas

La lingua cric (acc muscoce) es un lingua de la linguas muscocean parlada par la popla muscoce e seminol, ci veni orijinal de la parte sude de Georgia, SUA. Aora, esta popla abita en Oklahoma e Florida.

Fonolojia edita

Cric ave 13 consonantes e cuatro vocales, cual distingui longia e nasali.

consonantes edita

  labial alveolal palatal velal glotal
nasales m n
esplodentes p t t͡ʃ k}
fricantes sentral f s h
ladal ɬ
prosiminte l j w

La africante scriveda asi como t͡ʃ varia en sua loca de pronunsia entre alveolal t͡s e posalveolal t͡ʃ . La consonantes impedinte p t k tʃ s es vosida a b d ɡ d͡ʒ z entre consonantes sonante.

Vocales edita

anterior sentral posterior
vocal cluida
media cluida o oː
abrida a aː

Plu, cri ave tre diftongos: eɪ , oɪ , e aʊ (realida comun como əɪ oɪ əʊ ). La vocales corta i o a es comun sentralida ɪ ɔ ə en silabas cluida.

Tonos edita

On ave tre tonos fonemal en cric, cual no es jeneral marcada: alta, basa e cadente.

Scrive edita

La alfabeta cric tradisional ia es adotada par la tribu en la parte tarda de la sentenio de 1800. Lo ave 20 leteras. An si lo es fundida a la alfabeta latina, alga de la sonas es multe diferente de los en otra linguas:

Spele Sona (IPA) Elefen
a aː ~ a como a
c tʃ ~ ts como tx o ts
e ɪ como i, ma plu corta (como engles "bit")
ē como i
f f como f
h h como h
i ɛ ~ ɛj como e
k k como c
l l como l
m m como m
n n como n
o oː ~ ʊ ~ o como o o u ma plu corta (como engles "book")
p p como p
r ɬ un fricante ladal alveolal, como l ma permetente ce la aira vade sirca la lados de la lingua (como "ll" en cimri)
s s como s
t t como t
u ʊ ~ o como u ma plu corta (como engles "book") o o
v ə ~ a simil a a ma plu sentral (como la "a" en engles "ago")
w w como u consonantal
y j como i consonantal

Ave ance tre diftongos:

Spele Sona (IPA) Elefen
eu como eu
ue como oi
vo aʊ ~ əʊ como au

Alga consonantes en cric, cuando los aveni entre du sonorantes (vocales, m, n, l, w, o y), deveni vosida:

  • c pote sona como dʒ , como dj en elefen
  • k pote sona como ɡ , como g en elefen
  • p pote sona como b , como b en elefen
  • s pote sona como z , como z en elefen
  • t pote sona como d , como d en fn

Gramatica edita

Strutur de frases edita

Jeneral, la frase en cric segue la model de sujeto-ojeto-verbo. Nomes es segueda par ajetivos. Averbos aveni a la comensa de la frase (per tempos) o direta pos la verbo (per modos).

Verbos edita

En cric, un verbo solitar pote es traduida como un frase completa. La radis es la infinitiva, e es cambiada per...

  • Person de la sujeto.
    • Letketv = core.
    • Letkis. = Me core.
    • Letkeckes. (o Letketskes.) = Tu core.
    • Letkes. = El core.
    • Formas plural pote es plu complicada (vide a su).
  • Person de la ojeto. Esta es indicada par prefisas.
    • Hecetv = vide.
    • Cvhēcis = Me vide tu.
    • Cehēceckes. = Tu vide me.
    • Hvtvm Cehēcares. = Me va vide tu denova.
  • Tempo.
    • Pohetv = oia.
    • Pohis. = Me oia.
    • Pohhis. = Me ia oia (a un dia o min en la pasada).
    • Pohvhanis. = Me vade a oia (multe pronto).
    • Pohares. = Me va oia.
    • Pohiyunks. = Me ia oia (a un semana o min en la pasada).
    • Pohimvts. = Me ia oia (a un anio o min en la pasada).
    • Pohicatēs. = Me ia oia (a multe anios en la pasada).
    • Ave plu ca des plu tempos, incluinte varias perfeta de los a supra.
  • Moda.
    • Wiketv = para.
    • Wikes. = El para (indicante).
    • Wikvs. = Para! (comanda)
    • Wikv-wites. = El pote para (capas).
    • Wike-nomat. = Si el para (sujuntiva).
    • Wikepueces. = El causa ce el para (causante).
  • Aspeta.
    • Kerretv = aprende.
    • Kērris. = Me es aprendente (continuante).
    • Kêrris. = Me sabe (state resultante).
    • Kęrris. = Me continua aprende (nonperfeta, abitual, repetente).
    • Kerîyis. = Me ia aprende ja.
  • Vos.
    • Wihkis. = Me veni de para (vos ativa).
    • Cvwihokes. = Me veni de es parada (vos pasiva).
  • Negativa.
    • Wikarēs. = Me va para (positiva).
    • Wikakarēs. = Me no va para (negativa).
  • Demandas.
    • Hompetv = come.
    • Hompeckes. = Tu come.
    • Hompeckv? = Esce tu come?
    • Nake hompecka? = Cual tu come?

Alga verbos, spesial verbos de move, ave plurales noncoerente. Per esemplo:

  • letketv (core, con sujeto singular),
  • tokorketv (core, con du sujetos),
  • pefatketv (core, con tre o plu sujetos).

Un clase de verbos intera diferente es la verbos de state. En alga linguas, como elefen, los es espreseda par ajetivos.

  • Esemplo:
    • enokkē = es malada;
    • enokkēs = el es malada;
    • cvnokkēs = me es malada;
    • cenokkēs = tu es malada.

Sinifias espresada en elefen con averbos es espresada en cric con prefisas de loca:

  • Esemplo:
    • vyetv = vade (sola sujetos singular);
    • ayes = me vade;
    • ak-ayes = me vade en acua / en un loca basa / su alga cosa;
    • tak-ayes = me vade sur la tera;
    • oh-ayes = me vade supra alga cosa.

Per verbos de move, cric ave ance un eleje grande de verbos per sinifias spesifada:

  • ossetv = vade a estra;
  • ropottetv = vade tra alga cosa.

Posese edita

En alga linguas, on usa la caso jenitiva per indica posese. Cric usa du modas per esta, dependente de la natur de la nom.

Un parte de la corpo o un membro de la familia no pote es discuteda en cric sin indica la posesor; la posesor es un parte integrada de la parola. Un grupo de prefisas cambiable servi esta rol:

  • enke = sua mano;
  • cvnke = mea mano;
  • cenke = tua mano;
  • punke = nosa mano.

An si la posesor es indicada, la prefisa es ancora nesesada:

  • Toske enke = La mano de Toske.

Tota otra nomes usa pronomes preposada per indica posese:

  • efv = can;
  • vm efv = mea can;
  • cem efv = tua can;
  • em efv = sua can;
  • pum efv = nosa can.

Denova, on debe sempre inclui la preposada per indica posese:

  • Toske em efv = la can de Toske.

En cri, on usa nomes en loca de preposadas de loca:

  • yopv = la posterior;
    • cuko yopv = pos la casa;
    • cvyopv = pos me;
    • ceyopv = pos tu.
  • lecv = la inferior; eto = arbor;
    • eto lecv = su la arbor.
  • tempe = la prosima;
    • cvtempe = prosima a me;
    • cetempe = prosima a tu;
    • putempe = prosima a nos.

Esemplos edita

  • Family
    • Erke = padre
    • Ecke = madre
    • Pauwv = tio
    • Eckuce = tia
    • Puca = avo
    • Puse = ava
    • Cepane = fio
    • Hoktuce = fia

Lias esterna edita